ارتودنسی کاربردی (فانکشنال): درمان مشکلات ارتوپدی فک و صورت

آلات عملکردی، از انواع ارتودنسی برای بزرگسالان و کودکان برای کمک به شکل دهی مجدد فک و همچنین تغییر موقعیت دندان ها به کار می‌روند. این ابزار در صورت استفاده مناسب می‌تواند از امکان بروز مسائل TMJ (ارتودنسی مفصل کیجگاهی) پیشگیری نموده و از آنجایی که منجر به باز شدن راه تنفسی کمک می کند، مشکل تنگی نفس در خواب را نیز برطرف می‌نماید. آلات عملکردی در اغلب موارد گزینه اول به شمار نمی‌رود، ولی مکمل ارزشمندی هستند که می تواند نتایج را بهبود داده و مقدار زمان سپری شده بر روی ارتودنسی ثابت را کاهش می‌دهد.

انواع و استفاده‌های ارتودنسی‌های عملکردی

ارتودنسی‌ها و آلات به کار رفته در ارتودنسی‌های عملکردی عبارتند از موارد زیر:

بلوک دوقلو

بلوک دوقلو به منظور تصحیح موقعیت قرار گیری فک، بخصوص در فک پایینی عقب تر استفاده می شود. این دستگاه از دو بلوک، یکی برای بالایی و یکی برای پایینی که به یکدیگر متصلند و فک پایینی را به جلو می کشد، تشکیل شده است. بلوک دوقلو می تواند علاوه بر جلو کشیدن فک پایینی، با استفاده از پیچهای خط وسط عرض فک را نیز زیاد نماید. از آنجایی که این دستگاه متحرک است، تنها در بزرگسالان و کودکانی که به درمانشان پایبندند، موثر است.

MARA

MARA (دستگاه تغییر موضع قدامی خط وسط) می تواند گزینه درمانی بهتری برای آن دسته از افراد که از روش درمانی‌شان راضی نیستند، باشد. MARA معمولا برای جلو آوردن فک پایینی به کار می رود، ولی همچنین می تواند به تاج استیلی ضدزنگی که روی دندان آسیاب اول نصب می شود، بصورت ثابت وصل شود. از آنجا که کوچک بوده و امکان استفاده همزمان از بریس ها به منظور سرعت بخشی به درمان و نتایج را فراهم می نماید، دستگاه خاصی به شمار می رود. از آنجاییکه MARA کاملا ثابت بوده و و قابلیت در آوردن ندارد، نسبت موفقیتش بسیار بالاست.

ساجیتال

دو نوع دستگاه ساجیتال داریم. دستگاه ساجیتال قدامی که برای تصحیح کراس بایت در جلوی دهان مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا این کار را با حرکت دادن دندان های پیشین بالایی به منظور باز کردن بایت و تصحیح کراس بایت انجام می شود. دستگاه را دو بار در هفته و برای پیشگیری از ناراحتی های احتمالی تنظیم می کنند. استفاده موفق و زودهنگام از این دستگاه، نیاز احتمالی آینده به جراحی را از بین می برد.

ساجیتال خلفی به تصحیح دندان های نامرتب ناشی از دندان های آسیاب که در قوس دندانی بسیار جلو قرار گرفته اند، ایجاد شده کمک می نماید. پیچهایی که در جلوی هر کدام از دندان های آسیاب قرار می گیرند، به منظور عقب هل دادن آنها مورد استفاده قرار می گیرند. به مانند دستگاه ساجیتال قدامی، دو بار تنظیم اندک در هفته می تواند به جابجایی های ملایم دندان ها کمک نماید. استفاده موفق از دستگاه ساجیتال خلفی می تواند نیاز به کشیدن دندان برای حل مساله دندان های نامرتب را برطرف نماید.

هایراکس

دستگاه هایراکس از انواع ارتودنسی ثابت است که به انبساط قوس دندانی کمک می کند. هایراکس را با نوار به دندان های آسیاب جلویی متصل نموده و هیچ دندان دیگری از کامپوزیت استفاده نمی نماید. هایراکس در میانه دارای پیچی است که دو بار در هفته بسیار آرام چرخانده می شود تا قوس دندانی را به بیرون هل داده و اندازه فک را افزایش دهد. هایراکس را به همراه habit crib هم استفاده کرد. habit crib یک قسمت فلزی از دستگاه است که از عاداتی مانند فشار با زبان یا مکیدن شصت که می تواند مسائل ارتودنسی به همراه داشته باشد، جلوگیری نماید.

دستگاه‌های دوطرفه

دستگاه های دوطرفه (جفتی) به منظور تصحیح فک فوقانی کوچک که شکل عقب رفتگی فک یا فک پیش آمده را بدون جراحی کمک می نمایند. قسمت بالایی دستگاه دوطرفه، دستگاه هایراکس (خرگوشی) است که دارای دو قلاب به منظور اتصال الاستیک به قسمت پایینی می باشد.

قسمت پایینی این ابزار قابلیت جدا شدن داشته که کمان ساده ای است که به درون لوله های باکال (دهانی) متصل به دندان های آسیاب دائمی اولی وارد می شود. از فنر برای جلو کشیدن فک بالایی و ایجاد بهبودهای بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.

ریکوناتور

ریکوناتور برای کاهش مقدار اوربایت، و قرارگیری فک ها در موقعیت مناسب و ایجاد شکل جذاب برای آن مورد استفاده قرار می گیرد. ریکوناتور دارای یک سطح شیبدار در پشت دندان آسیاب بالایی است. این مساله باعث می شود که دندان های آسیاب پایینی به سمت جلو حرکت کنند و به تدریج مقدار خیلی زیاد اوربایت به مقداری خیلی کمتر تغییر نماید. این رمپ به دندان های آسیاب اولی نصب می شود و به رضایت بیمار بستگی ندارد. ریکوناتور در رابطه با اوربایت ۴ میلی متری (حدود یک ششم اینچ) به کار گرفته می شود. یک دستگاه سیم صاف برای تسریع زمان درمان استفاده می شود.

شوارتز

مدل شوارتز به منظور توسعه (انبساط) هر کدام از فک های پایینی یا بالایی به کار می روند. این دستگاههای اکریلیک متحرک دو قسمتی اند و با پیچهایی که در آن تعبیه شده قابل باز و بسته شدن هستند. این پیچهای انبساطی همچنین با اعمال فشار بر کمان دندانی به منظور شبیه سازی رشد به کار بسته می شوند.

قسمت فک بالایی دستگاه، کل سقف دهان را پوشش داده و با قزن به دندان ها متصل می شوند. برخی اوقات از یک کمان لبی می توان در کمک به تصحیح دندانهای پیشین برگشتی استفاده می شود. گاهی اوقات طراحی قسمت بالایی به شکلی است که سطوح جویدنی دندان را نیز پوشش می دهد.

قسمت پایینی به شکل کمانی طراحی شده تا فضای کافی برای زبان وجود داشته باشد. نزدیک به دندان های پایینی قرار گرفته و پوشش پلاستیکی فضای جویدنی دندان را اشغال نمی کند. قسمت پایینی با استفاده از قزن در سر جای خود قرار می گیرد و گاهی اوقات از سیمهای ضربدری نیز برای هل دادن دندانهای پیشین به جلو استفاده نمود.

استفاده (پوشیدن) از بریس های عملکردی

این بریس در تمام طول روز به غیر از زمانی که برای تمیز کردن (بهداشت ارتودنسی) جدا شده، پوشیده شده است. متخصص ارتودنسی به شما راجع به این مساله و مدت زمان مورد نیاز برای پوشیدن بریس مشاوره خواهد داد. مطمئن شوید که در صورت عدم استفاده از بریس، آن را در یک جعبه محافظ قرار دهید.

وقتی که بریس در سرجای خود قرار گرفت، می توانید انتظار خارش و درد را در چند روز اول و تا وقتی که دندانها و لثه‌تان به آن عادت کند، داشته باشید. از زبانتان برای داخل یا بیرون دادن بریس به / از دهان استفاده نکنید، چرا که خطر آسیب و طول مدت زمان دوره درمانتان را افزایش خواهد داد.

درد ارتودنسی هر دفعه که بریس جابجا می شود، رخ می دهد ولی زمانی که به آن عادت کنید، کمتر خواهد شد. از پیروی از دستورالعمل ارتودنتیست برای پوشیدن بریس اطمینان حاصل کرده و تا زمانی که توصیه ای برای کندن آن نشده، این کار را نکنید. شاید استفاده از مسکن در این دوره به شما کمک کند، اما از دکتر داروسازتان راجع به آن بپرسید.

استثنائی که در این مساله وجود دارد مربوط به زمانی است که بریس در حال ایجاد ناراحتی بسیار زیاد است. که در این صورت با ارتودنتیست خود تماس بگیرید.

لازم است که به صورت دوره ای توسط ارتودنتیست خود مورد معاینه قرار بگیرید تا از تناسب بریس درون دهان مطمئن شوید. شاید وی توصیه ای مبتنی بر تغییر به نوع دیگری از بریس پس از گذشت مدت زمانی داشته باشد. ولی فراموش نکنید که دوبار در سال و برای حفظ سلامت دندان خود، به دندانپزشک خود نیز مراجعه نمایید.

مدت زمان لازم برای استفاده از بریس فانکشنال چه مقدار است؟

این به مقدار مشکل ارتودنسی شما بستگی دارد. هر چه مساله شدیدتر باشد، مدت زمان بیشتری طول خواهد کشید. معمولا از ۱۰ ماه تا یک سال طول می کشد تا کارایی بریس کامل شود. اگر از دستورالعمل های ارتودنتیست خود پیروی کنید، خیلی زود نتایج را خواهید دید.

ولی اگر از بریس نگهداری نشده و یا شکسته شده باشد، مدت زمان مورد نیاز طولانی تر خواهد شد.

مراقبت از بریس های عملکردی

مراقبت از بریس های عملکردی با پیروی از نکات زیر ممکن خواهد بود:

• بریس (و دندان های) خود را سه بار در روز تمیز نمایید- پس از صبحانه، نهار و شام. و اگر میان وعده هم میل نمودید، بریس را تمیز کنید.
• اگر خانه نیستید، مسواک کوچکی به همراه داشته باشید- که می تواند به هنگام تمیز نمودن بریس پس از نهار مورد استفاده قرار گیرد. مراقب باشید که به هنگام تمیز نمودن آنها به سیمها آسیب وارد نیاورید.
• شاید مجبور باشید که از نگهدارنده- (مشابه با بریس) پس از اتمام درمان استفاده نمایید. این یک ابزار موقتی است که به دندان های شما کمک می کند تا در یک دوره ۶ ماهه در موقعیت های جدیدشان باقی بمانند. این ابزار پس از اتمام دوره کنده خواهد شد.
• استفاده از بریس به صورت تمام وقت: اگر با پوشیدن بریس مشکلی دارید، پس مستقیما با پزشک خود تماس بگیرید.

موارد بیشتری که باید در رابطه با بریس فانکشنال (عملکردی) بدانید

بسیاری از بیماران در ابتدا با مشکل در تکلم و غذا خوردن مواجه می شوند که این مساله خیلی زود کاهش پیدا نموده و برطرف می شود. در ابتدا خواهید دید که مقدار بیشتری آب دهان از حالت نرمال تولید می کنید و حس می کنید که آب دهانتان در حال تراوش از دهانتان است که این مساله هم خیلی زود برطرف خواهد شد. اگر به فعالیتهای ورزشی تماسی مشغولید، بریس خود را با محافظ لثه تعویض نمایید ولی خیلی زود پس از اتمام فعالیتتان، بریس خود را برگردانید.

مراقب نوع غذایی که می خورید، به عنوان مثال غذاهای ترد و سخت و یا غذاهای شیرین، باشید. این غذاها نه تنها برای بریس هایتان مشکل زا هستند، بلکه به دندان ها و لثه‌تان نیز آسیب وارد می نماید.

سوالات متداول راجع به ارتودنسی عملکردی

برای دریافت پرسش و پاسخ بیشتر سوالات خود، روی این گزینه کلیک کنید.

درمان را از چه سنی می توان آغاز نمود؟

به عنوان بک قانون کلی، درمان را می توان از سن حدود ۶ سالگی آغاز کرد. انواع خاصی از تصحیحات صورت گرفته روی فک و دندان را حتی می توان زودتر نیز انجام داد.

سرعت آماده سازی آلات و اسباب در آزمایشگاه چقدر است؟

تا ۲ هفته پس از آغاز دوره درمان، آلات مورد نیاز آماده خواهند شد.

هزینه آن چقدر است؟

موارد فانکشنال در جلسه مشاوره مورد بحث و بررسی قرار می گیرند، ولی هزینه به مقدار قابل توجهی از آتل های سنتی کمتر خواهد بود.