ریتینر ثابت و متحرک ارتودنسی (سوالات پلاک نگه دارنده ارتودنسی)

پس از استفاده از بریس، ظاهر شما بهبود پیدا خواهد کرد. البته باید بدانید که با برداشتن بریس درمان ارتودنسی به پایان نرسیده است. پس از استفاده از بریس، نوبت به استفاده از نگهدارنده (ریتینر) می‌رسد. ریتینری که متخصص ارتودنسی از آن استفاده می‌کند دندانهای شما را در جای خود ثابت نگه می‌دارد. امکان این که دندانها در زمان یک سال پس از پایان استفاده از بریس، حرکت کنند بسیار زیاد است. رباط‌های سُست باعث می‌شوند تا دندانها به جای قبلی خود بازگردند. استفاده از نگهدارنده یا ریتینر از این حرکت جلوگیری می‌کند. (چند ماه اول به طور شبانه‌روز و سپس فقط شب‌ها استفاده می‌شود)

انواع ریتینر (نگهدارنده)

ریتینر انواع مختلفی دارد. متخصص ارتودنسی به بیمار کمک می‌کند تا مناسب‌ترین نوع ریتینر را انتخاب کند. این انتخاب به عوامل مختلفی از جمله میزان حرکت دندانها در زمان استفاده از بریس و سلیقه شخص بیمار بستگی دارد. ریتینرها معمولاً دارای دو نوع سیمی و پلاستیکی هستند.

ریتینرهای متحرک

متخصص ارتودنسی ریتینر سیمی را از ماده پلاستیکی یا آکریلیکی با توجه به شکل و ساختار دهان شما می‌سازد. این ریتینر شامل سیم با قابلیت خم شدن است که در امتداد قسمت جلوی دندانها کشیده می‌شود.

استفاده از این نگهدارنده که با نام ریتینر هالی نیز شناخته می‌شود، برای بیمار ساده می‌باشد. در مقایسه با انواع دیگر ریتینر، تمیز کردن ریتینر هالی راحت‌تر بوده و ماندگاری بیشتری دارد. مزیت دیگر این ریتینر قابل تنظیم بودن آن است، در نتیجه متخصص ارتودنسی می‌تواند تغییرات جزئی را در ترازبندی دندان‌ها پس از استفاده از بریس ایجاد کند. ریتینر یا نگهدارنده بسیار مشخص و قابل مشاهده می‌باشد و بنابراین برخی از افراد خجالتی تمایل به استفاده از آن ندارند. ولی بقیه افراد مشکلی در استفاده از آن ندارند. ریتینرهای سیمی در شکلها و انواع مختلفی موجود هستند.

ریتینر کمان هالی شفاف

نوع دیگری از ریتینر وجود دارد که از پلاستیک شفاف ساخته شده و ریتینر کمان هالی شفاف نام دارد و برای کسانی که تمایل به پنهان کردن ریتینر فلزی دارند مناسب است و دارای ماندگاری بالایی است. در برخی از مواقع کسانی که از این ریتینر استفاده می‌کنند نمی‌توانند لغات را درست تلفظ کنند زیرا به استفاده از ابزاری که سقف دهان را می‌پوشاند عادت ندارند. البته با گذشت زمان بیمار به این ابزار عادت کرده و درنهایت مشکلات گفتاری رفع خواهند شد.

ریتینر سیمی ثابت

ریتینر یا نگهدارنده‌های ثابت برای بیمارانی استفاده می‌شود که به تازگی درمان ارتودنسی خود را به پایان رسانده و نیاز به مراقبت بیشتری دارند تا دندانها در موقعیت جدید تثبیت شوند. ریتینر ثابت سیمی در امتداد پشت دندانهای جلویی در فک بالا یا پایین استفاده می‌شود، و برای اتصال آن از سمنتی که مشابه سمنت براکت است استفاده می‌شود.

چنانچه تمایل دارید که دندان‌ها کاملاً در جای خود ثابت بمانند، ریتینر ثابت بهترین گزینه می‌باشد. تأثیر ریتینرهای متحرک به این بستگی دارد که بیمار با توجه به دستورات متخصص ارتودنسی، چه مواقعی و برای چه مدت زمانی  از ریتینر استفاده کند.

استفاده از ریتینر ثابت نیاز به رعایت کامل بهداشت دهانی دارد. مشابه بریس، بسیار اهمیت دارد که برای دندانهای مجاور ریتینر به طور مداوم از مسواک و نخ دندان استفاده شود. به علت موقعیت سیم، بایستی از فلاس تردر (عبوردهنده نخ دندان یا ابزار تمیزکننده مشابه) در فاصله بین دندان‌ها استفاده شود. به همین صورت اگر بیمار قبلاً از بریس استفاده کرده باشد باید از نخ دندان استفاده کند. همچنین بیمار بایستی فضای بین سیم و دندانها را با دقت مسواک بزند.

ریتینرهای پلاستیکی

ریتینرهای پلاستیکی از پلاستیک شفاف ساخته شده‌اند که کاملا روی دندانها قرار گرفته و معروفترین برند آن ریتینر اسیکس می‌باشد. متخصص ارتودنسی با قالبگیری از دندانهای شما، ریتینر مخصوص دندانهای شما را خواهد ساخت.

بسیاری از افراد به علت این که این ریتینرها شفاف بوده و زیاد قابل مشاهده نیستند، تمایل به استفاده از این ریتینرها را دارند. این ریتینرها غیرقابل تنظیم هستند. همچنین تمیز کردن ریتینرهای پلاستیکی از نوع سیمی مشکل‌تر بوده و سریع‌تر دچار ساییدگی می‌شوند و بایستی هر یک یا دو سال تعویض شوند.

نحوه کار ریتینر (نگهدارنده) و فایده استفاده آن برای دندان

 کاربرد اصلی ریتینر نگهداری دندانها در محل ثابت پس از درمان ارتودنسی است. پس از خارج کردن بریس برای تثبیت نحوه قرارگیری دندانها، از ریتینر برای حفظ شکل و ترازبندی دندان‌ها استفاده می‌شود.

به غیر از دندانها، بافتهای دهان نیز بایستی با موقعیت جدیدشان تطبیق پیدا کنند. بسته به شدت مشکل ارتودنسی، امکان دارد تثبیت بافتهای دهان سالها زمان ببرد. به همین دلیل استفاده از نگهدارنده ضروری می‌باشد. اگر رباطها زمانی برای تطبیق و اصلاح نداشته باشند، به محل سابق خود بازگشته و دندانها را نیز با خود حرکت می‌دهند.

چه کارهایی را نباید با ریتینر انجام داد؟

با رعایت نکات زیر، از ریتینر مراقبت به عمل بیاورید :

• هیچگاه بدون دستور متخصص ارتودنسی استفاده از ریتینر را متوقف نکرده یا زمان استفاده از آن را تغییر ندهید.
• هنگام غذا خوردن ریتینر را خارج کنید. در صورت استفاده از ریتینر شفاف، هیچ نوع نوشیدنی به غیر از آب مصرف نکنید تا از آسیب یا تغییر رنگ ریتینر جلوگیری شود.
• ریتینر بایستی به طور مداوم تمیز شود.
• هیچگاه هنگام بیرون رفتن از منزل ریتینر را درون دستمال قرار ندهید. زمانی که از ریتینر استفاده نمی‌کنید آن را در جعبه قرار دهید تا از گم شدن یا فراموش کردن آن اجتناب شود.
• ریتینر را در مکانی که حیوان به آن دسترسی دارد قرار ندهید تا آسیبی به آن وارد نشود.
• هیچگاه ریتینر را در مکان با حرارت بالا (مانند خودرو در تابستان یا آب جوش) قرار ندهید.
• ریتینر را با دندان خود نجوید و با آن بازی نکنید.

سوالهای رایج در مورد نگهدارنده یا ریتینر

آیا ریتینر باعث صاف شدن دندانها یا بستن فاصله بین دندانها می‌شود؟

هدف از استفاده از ریتینر، تثبیت محل دندانها پس از درمان ارتودنسی است. در نتیجه ریتینر دندان را صاف نگه می‌دارد. ریتینر بدون استفاده از بریس، برای صاف کردن دندانها به کار نمی‌رود. بلکه در ادامه درمان با بریس و برای حفظ نتیجه درمان استفاده می‌شود.

آیا استفاده از ریتینر برای دندان مشکلی ایجاد می‌کند؟

ریتینر ابزاری است که در صورت استفاده صحیح، باعث بهبود ظاهری دندانها در تمام طول زندگی می‌شود. ولی در صورت عدم مراقبت کافی، ریتینر به درستی عمل نمی‌کند.  به همین دلیل از ریتینر به خوبی مراقبت کنید و آن را تمیز نگه دارید و طبق دستور متخصص ارتودنسی به طور مداوم  از آن استفاده کنید. در صورتیکه ریتینر را تمیز نگه ندارید، باعث تجمع جرم و پلاک شده و می‌تواند مشکلاتی را برای بهداشت دهانی به وجود بیاورد.

آیا ریتینر می‌تواند مشکل اوربایت را برطرف کند؟

ریتینر به تنهایی نمی‌تواند اوربایت را کاملاً برطرف کند. استفاده از بریس تنها راه رفع مشکلات دندانی و بهبود ظاهری دندان است. البته ریتینر باعث می‌شود که پس از خارج کردن بریس، دندان‌ها به محل قبلی خود باز نگردند.

آیا می‌توان از ریتینر برای جلوگیری از دندان‌قروچه استفاده کرد؟

 برخی از افراد دچار عارضه‌ای به نام بروکسیم هستند به این معنی که مبتلا به دندان‌قروچه هستند. این عارضه باعث آسیب عمده دندانها از جمله شکستن و خرد شدن دندانها می‌شود. استفاده از ریتینر شفاف مانند ریتینرهای اسیکس می‌تواند از آسیب‌دیدگی دندانها در اثر دندان‌قروچه جلوگیری کند.

آیا می‌توان از ریتینر به جای بریس برای تراز کردن و هم‌راستا کردن دندانها استفاده کرد؟

هیچ‌گاه نباید از ریتینر به جای بریس برای برطرف کردن مشکلات ارتودنسی استفاده کرد. چنانچه فاصله‌ای خالی بین دندانها بسته شوند، احتمال دارد فاصله‌ای دیگر در جای دیگر ایجاد شود. دندانپزشکها نمی‌توانند با جابه‌جا کردن چند دندان در یک زمان، طرز قرارگیری دندانها را تصحیح کنند؛ بلکه باید اطمینان حاصل کنند که همه دندانها در محل مناسب قرار دارند و ابزار مناسب برای این کار بریس یا الاینر شفاف است. همین مطلب در مورد ریتینر و ترازبندی دندان‌ها صادق است. چنانچه دندانها به علت عدم استفاده از ریتینر جابه‌جا شده‌اند، بایستی برای مدت زمان بسیار کوتاهی برای اطمینان از نحوه قرارگیری صحیح دندانها از بریس استفاده کرد.

چه زمان بایستی از ریتینر با قفس زبانی استفاده کرد؟

بیماران بایستی جلوی عادتهای بدی مانند مکیدن انگشت یا فشار زبان (فشار دادن زبان به دندانها هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن) را بگیرند. قفس زبانی انجام این کارها را برای بیمار دشوار می‌کند. متوقف کردن این دو عادت بسیار اهمیت دارد زیرا که هر دوی این عادتها زیان‌آور بوده و توقف انجام این دو کار از ایجاد مشکلات ارتودنسی جلوگیری می‌کند.

آیا استفاده از ریتینر دهان را اذیت می‌کند؟

برخی از افراد از سفت بودن ریتینر و اذیت شدن دهانشان شکایت دارند. ولی سؤال اینجاست که آیا مطابق دستور متخصص ارتودنسی از ریتینر استفاده می‌کنند یا خیر. چنانچه احساس می‌کنید که ریتینر سفت می‌باشد و استفاده از آن آزاردهنده است، احتمالاً نحوه استفاده شما از آن نادرست است. در چند روز اول استفاده، ریتینر کمی سفت بوده و دهان را اذیت می‌کند، ولی در صورت استفاده طبق دستور متخصص شخص به آن عادت کرده و مشکلی در استفاده از آن نخواهد داشت.

در صورتیکه احساس کنید ریتینر سفت می‌باشد، شاید تمایل داشته باشید که استفاده از آن را متوقف کنید. ولی در این صورت دوره درمانی تکمیل نخواهد شد و اثرات درمانی پایدار نمی‌باشند. بدون استفاده از ریتینر ، دندان‌ها جابه‌جا خواهند شد. گاهی نیاز است که به علت تکمیل نشدن دوره درمان، جهت اصلاح وضعیت دندانهای خود که قبلاً ترمیم  شده‌اند به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. مانند زمانی که تازه شروع به استفاده از ریتینر کرده‌اید، چند روز طول می‌کشد تا دوباره به استفاده از آن عادت کنید. چنانچه استفاده از ریتینر برایتان آزاردهنده است برای دریافت ریتینر جدید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.