وسایل و تجهیزات مختلف ارتودنسی (ابزارهای ثابت و متحرک دندان)

 از تجهیزات ارتودنسی برای ترمیم ناهمخوانی‌ها در الگوهای رشد فک و یا کام شکافته استفاده می‌شود. چندین نوع تجهیزات ارتودنسی برای ترمیم این مشکلات وجود دارد. تجهیزات خاصی نیز طراحی شده‌اند تا به آرامی کام بالا را به بسط یافتن سوق دهند تا فضای بیشتری برای دندان‌های دائمی بوجود آید که در آن رشد کنند، سایر تجهیزات نیز به گونه‌ای  طراحی شده‌اند که اووربایت‌هایی را که بخاطر مشکلات رشد رخ می‌دهند، ترمیم کنند. تجهیزات ارتودنسی به گونه‌ای طراحی می‌شوند که فضای بیشتری را برای دندان‌های دائمی در حال رشد ایجاد کرده، بایت را ترمیم کنند و یا ویژگی‌های صورت را ارتقا ببخشند. گاهی اوقات برای موارد کمتر پیچیده‌ای که نیاز به جراحی ارتودنسی وجود ندارد نیز از این تجهیزات استفاده می‌شود.

انواع دیگر بریس‌ها کدامند؟

بریس‌ها توسط متخصص ارتودنسی استفاده می‌شود تا به بهبود ظاهر و احساس لبخند شما کمک کنند. امروزه انواع مختلفی از بریس‌ها وجود دارد که می‌توان از بین آنها انتخاب کرد، از جمله:

• ارتودنسی فانکشنال(برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
• ارتودنسی سرامیکی (برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
• ارتودنسی دیمون (برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
• ارتودنسی نامرئی (برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید)
• ارتودنسی فلزی (برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید)

تجهیزات ارتوگناتیک (ارتودنسی)

تجهیزات ارتوگناتیک را می‌توان به موارد زیر دسته بندی کرد:

هدگیر

هدگیر معمولاً برای ترمیم اوربایت بسیار شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. این درمان از طریق وارد آوردن فشار بر روی دندان‌های بالا و فک انجام می‌شود، که این فشار می‌تواند دندان‌ها را در جای خود نگاه داشته یا به آنها کمک کند تا در موقعیت بهتری قرار گیرند. شدت این مشکل تعیین کننده طول مدتی است که بیمار باید از هدگیر استفاده کند. کلید موفقیت در استفاده از تجهیزات هدگیر اصرار بر استفاده است. از هدگیرها باید در تعداد ساعات مشخصی از روز استفاده شود وگرنه در غیر اینصورت باید در روز بعد، هرچند ساعت که در روز قبل استفاده نشده بود باید جبران شود. هرگز نباید از هدگیر در زمان ورزش کردن استفاده کرد و باید آن را در هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن درآورد.

ابزار ارتودنسی مارا

دستگاه تغییر موقعیت قدامی آرواره زیرین (صورت مخفف MARA یا مارا) برای درمان مال اکلوژن کلاس دو منسب است، مشخصه این کلاس از مال اکلوژن، جلوآمدگی دندان‌های جلویی ردیف بالا یا فک و/یا دندان‌های پایینی است که با توجه به دندان‌ها و/یا فک بالا در موقعیت عقب‌تری قرار گرفته‌اند. با استفاده از مارا (MARA) می‌توان موثرتر مال اکلوژن کلاس دو را درمان کرد. ابزار ارتودنسی مارا MARA کاملاً قابل اعتماد بوده و زمان درمان را کاهش می‌دهد. عموماً این ابزار با روکش‌های فولادی ضد زنگ به دندان‌های آسیای جلویی بیمار محکم می‌شوند، که در مقایسه با باندهای ارتودنسی بسیار راحت‌تر جا انداخته شده و حفظ می‌شود. مشخصه این ابزار عدم وجود بخش‌های جداشدنی در آن است که یعنی همراهی یا عدم همراهی بیمار مشکل خاصی را برای درمان بوجود نمی‌آورد. ضمناً متخصص ارتودنسی می‌تواند دقیق‌تر طول مدت درمان را پیش‌بینی کند.

"بازوها"ی بالایی را می‌توان جدا کرد، که راحت بیشتر و تنظیمات پیشرفته‌ای را به بیمار می‌بخشد. از این ابزار می‌توان در یک طرف یا هر دو طرف دهان استفاده کرد. نقاط دردناک کم هستند. در ابتدا، شاید عجیب به نظر برسد که مجبورید فک خود را هنگام غذا خوردن جلو نگاه دارید، ولی در عرض دو هفته جویدن عادی‌تر خواهد شد. توصیه می‌کنیم در روزهای اول غذاهای نرم بخورید. روی بازوهای تجهیزات چیزی را نجوید. از خوردن شکلات، غذاهای سفت و غیره در تمام طول درمان پرهیز کنید تا به جلوگیری از شکستن ابزار کمک نمایید. ابزار ارتودنسی مارا معمولاً بین ۱۵ تا ۱۸ ماه استفاده می‌شوند. بهبودی را می‌توانید بصورت آنی مشاهده کنید.

لینگوال آرچ فک پایین

لینگوال آرچ فک پایین نوعی فضانگهدار است که مانع از حرکت رو به جلوی دندان‌های آسیا شده و از مسدود کردن فضایی که دندان‌های دائمی نهایتاً در می‌آیند جلوگیری می‌کنند. این ابزار معمولاً در مواردی استفاده می‌شوند که دندان‌های شیری زودتر از موعد بیافتند یا هنگامی که دندان‌های پایین کودک در حال رشد کمی نامرتب و متراکم است و هیچ یک از دندان‌های دائمی برای ترمیم مشکل کشیده نشده‌اند. در روز اول و دوم احساس درد عادی است و شاید جویدن نیز با درد همراه باشد. دندانپزشکان توصیه می‌کنند در روزهای اول تنها از غذاهای نرم استفاده شود. برای تسکین درد نیز می‌توانید از آدویل یا تیلنول استفاده کنید. از مصرف غذاهای چسبناک یا سخت اجتناب کرده و لطفاً مصرف مقدار غذاهایی که سرشار از قند هستند را تحت کنترل بگیرید. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه اهمیت بسیار بالایی دارد. سعی کنید از تمیز بودن اطراف باندهایی که به دندان‌های آسیا متصل هستند و همینطور سیم پشت دندان‌ها اطمینان حاصل کنید. این کار از کرم خوردگی دندان یا عفونت لثه‌ها جلوگیری می‌کند. مدت زمان استفاده از این ابزار متغیر است. پزشک درآمدن دندان‌های جدید را مشاهده کرده و بر اساس آن تنظیماتی را اعمال می‌کند. عموماً لینگوال آرچ فک پایین پس از درآمدن تمامی دندان‌های دائمی برداشته می‌شود.

نانس آرچ

از نانس آرچ برای پیشگیری از چرخش یا حرکت به جلوی دندان‌های آسیای ردیف بالا پس از استفاده از هدگیر، ولیسون آرچ یا هر نوع ابزاری دیگری استفاده می‌شود تا دندان‌های آسیا را عقب نگاه دارد. برخی از بیماران هنگامی از نانس آرچ استفاده می‌کنند که منتظر دندان‌های دوپایه دوباره سر جای خود دربیایند. این ابزار از دو باند ساخته شده که روی اولین دندان آسیا چسبانده شده و یک سیم از یک دندان آسیا به دیگر دندان آسیا در طرف دیگر دهان پل می‌زند. یک پد یا "دکمه" از جنس آکریلیک سیمی را که با سقف دهان مستقیماً پیش دندان‌های جلویی تماس دارد، می‌پوشاند. بیماران باید همیشه بصورت روزانه اطراف باندها را مسواک کنند. از شکلات‌های جویدنی و چسبناک استفاده نکنید زیرا این مواد خوراکی می‌توانند ابزار را شل کنند.

ابزار هربست

یکی از متداول‌ترین مشکلاتی که متخصصین ارتودنسی  درمان می‌کنند ناهمخوانی است که هنگامی رخ می‌دهد که دندان‌های ردیف بالا از دندان‌های ردیف پایین جلو بزنند. معمولاً هنگامی که پزشکان یک بیمار با جلوزدگی دندان‌های ردیف بالا را ویزیت می‌کنند، احساس می‌کنند که دندان‌ها و فک بالا هستند که خیلی جلو زده‌اند؛ ولی در اغلب موارد، این عارضه بخاطر کوچک‌تر بودن فک پایین است که باعث می‌شود فک پایین بیش از اندازه عقب باشد. در مورد این بیماران، پزشکان باید فک پایین را تحریک کنند تا به اندازه فک بالا رشد کند و برای این منظور بریس‌هایی همچون ابزار هربست می‌تواند کمک کننده باشد.

اگرچه ابزارهای هربست از حرکت رو به عقب فک پایین جلوگیری می‌کند، ولی حرکت باز و بسته شدن هنوز هم به سادگی رخ می‌دهد و بیماران هیچ مشکلی با عادت کردن به جویدن غذایشان با موقعیت جدید فک پایین خود ندارند. همچون تمام انواع بریس‌ها، بیمارانی که ابزار هربست استفاده می‌کنند باید در مورد آنچه که می‌خورند مراقب باشند. برای مثال، غذاهای سرد همچون بستنی و سایر غذاهای سرد باعث یخ زدن چسب شده و باعث شل شدن بریس می‌شود. ابزار هربست در نوبت‌های مراجعه‌تان بررسی و تنظیم می‌شود. اگر گاهی اوقات میان نوبت‌های مراجعه، کمی درد در داخل گونه‌ها و لپ‌های خود داشتید، لطفاً سعی نکنید خودتان ابزار را تنظیم کنید. برای گرفتن نوبت اضطراری تماس بگیرید تا پزشک بتواند تنظیمات مورد نیاز را انجام دهد.

ابزار دیستال جت

ابزار دیستال جت یک ابزار غیرمتحرک زبانی است که برای حرکت دادن سریعتر دندان‌های بالا به سمت عقب نسبت به هدگیر استفاده می‌شود. دیستال جت دندان‌های آسیا را از هم دور کرده و دندان‌هایی که چرخیده‌اند را اصلاح می‌کنند. این ابزار می‌تواند مشکلات دندانی کلاس دو را برطرف کند. ابزار دیستال جت از یک سیم و دو ردیف پیچ‌ در هر طرف بهره می‌برد. این ابزار به گونه خود محدود کن طراحی شده است زیرا یک گیره دیستال دارد که به سیم آن متصل شده است. دیستال جت را می‌توان با سفت کردن دیستال و گیره‌های خلفی روی سیم و افزوددن یک آرچ نگهدارنده نانس به نانس آرچ تبدیل کرد.

ابزار پندولوم

 از ابزار پندولوم برای ترمیم مال اکلوژن کلاس دو با دور کردن دندان‌های آسیای ردیف بالا از هم استفاده می‌شود. از این برای اصلاح بایت بیمار در طرفین دهان استفاده می‌شود. این ابزار متشکل از یک "دکمه" پلاستیکی که به سقف دهان می‌چسبد و همچنین فنرهای پس‌جهنده سیمی است که در یک حرکت قوسی تاب خورنده عریض، دندان‌های آسیا را به سمت عقب حرکت می‌دهد. این ابزار از سقف دهان بعنوان یک لنگر استفاده می‌کند تا دندان‌های آسیا را به موقعیت صحیح خود عقب بفرستد. بیماران معمولاً برای ۳ الی ۵ ماه از این ابزار استفاده می‌کنند.

ابزار شستی

مکیدن یک عکس‌العمل طبیعی است که کودکان و نوزادان را آرام و ریلکس می‌کند. کودکان معمولاً عادت مکیدن انگشت شست خود را هنگامی که دندان‌های دائمی آنها شروع به درآمدن می‌کند، کنار می‌گذارند. معمولاً ترک این عادت از سوی کودکان در سنین ۲ تا ۴ سال اتفاق می‌افتد. اگر مکیدن انگشت شست پس از درآمدن دندان‌های اصلی ادامه یابد، می‌تواند باعث رشد نادرست دهان و نامرتبی دندان‌ها شود. اگر متوجه مکیدن طولانی مدت و یا بیش از اندازه شدید کودک خود شدید، با یک دندانپزشک مشورت کنید. یکی از راه‌حل‌ها برای ترک عادت مکیدن انگشت شست ابزاری است به نام بریس (کریب) ثابت سقف دهان. این ابزار را متخصص ارتودنسی در دندان‌های ردیف بالای کودک کار می‌گذارد. این ابزار در پشت دندان‌های ردیف بالا و روی سقف دهان قرار می‌گیرند. کریب متشکل از سیم‌های نیم‌دایره‌ای از جنس فولاد ضد زنگ است که با استفاده از باندهای فلزی به دندان‌های آسیا محکم می‌شود. سیم‌های فولادی پشت دندان‌های ردیف بالای کودک بسته شده و به ندرت دیده می‌شوند. کریب معمولاً در همان چند روز اول استفاده عادت مکیدن انگشت را از سر کودک می‌اندازد.

سپر یا بامپر لب

متخصصین ارتودنسی  می‌خواهند تا جای ممکن از کشیدن دندان جلوگیری کنند، به همین منظور آنها از سپر یا بامپر لب روی بیمارانی استفاده می‌کنند که می‌خواهند فضای بیشتری را در ردیف دندان‌های نامرتب  خود ایجاد کنند. ابزار بامپر لب یک سیم است که روی فک پایین سوار می‌شود و از یکی دندان‌های آسیا تا دندان آسیای سمت دیگر دهان کشیده شده و مانع از تماس لب‌ها و گونه‌ها به دندان‌های شما می‌شود. هنگامی که دهان خود را حرکت می‌دهید یا صحبت می‌کنید، لب‌ها و گونه‌های شما روی بامپر فشار می‌آورند و بامپر نیز این فشار را روی دندان‌هایتان اعمال می‌کند. این فشار باعث می‌شود دندان‌های آسیا به سمت عقب حرکت کرده و فضای بیشتری را برای دندان‌های نامرتب و متراکم ایجاد کند. اگر از بامپر لب استفاده می‌کنید، لطفاً به خاطر داشته باشید که هنگام غذا خوردن نباید آن را درآورید و از مصرف غذاهای سفت و چسبناک نیز پرهیز کنید. مسواک زدن صحیح و کامل می‌تواند هرنوع غذایی را که به بامپر گیر کرده جدا کند.

کریب زبانی

فشار زبانی هنگامی رخ می‌دهد که بیماران زبان خود را بر روی دندان‌های جلویی خود فشار می‌دهد، این اتفاق معمولاً هنگام قورت دادن، صحبت کردن یا استراحت دادن زبان اتفاق می‌افتد. اگر فشار دائمی باشد، می‌تواند باعث مشکلاتی در ترتیب دندان‌ها شده و باید برطرف شود. متخصصین ارتودنسی  استفاده از کریب زبانی را برای اصلاح فشار وارده از زبان ترجیح می‌دهد و به همین خاطر از این ابزار استفاده می‌کنند. این ابزار مشابه گارد دهانی است که معمولاً در شب‌ها از آن استفاده می‌شود. در سایر اوقات روز، یک ابزار دائمی تجویز می‌شود و می‌توانید آن را تنها در مرکز ما تنظیم کنید.

فنر فورسس (فورسوز)

فنر فورسس ابزاری است که برای کمک به حرکت دادن رو به عقب دندان‌های آسیای ردیف بالا و حرکت دادن رو به جلوی قوس پایینی استفاده می‌شود. این ابزار که از فنر سیم‌پیچ میله‌ای تشکیل شده است، هنگامی استفاده می‌شود که بیمار در حال استفاده از بریس است. این ابزار از اولین دندان آسیای ردیف بالا به آرک وایر زیرین کشیده می‌شود. امکان دارد در ابتدا اندکی ناراحتی داشته باشید، به همین خاطر پزشکان توصیه می‌کنند تا در چند روز اول پس از نصب ابزار غذاهای نرم مصرف کنید. در صورت لزوم، داروهای معمولی ضدالتهاب می‌توانند به برطرف کردن هرگونه درد کمک کنند. به نظافت این ابزار اهمیت بدهید، شما باید به دقت سیم پیچ و سایر قطعات فلزی ابزار را مسواک کنید. ضمناً دندانپزشکان توصیه می‌کنند که بیماران دهان خود را بیش از اندازه باز نکنند زیرا این ابزار شاید باز شوند. اگر فنر فورسس شکست، لطفاً بلافاصله با مطب پزشک خود تماس بگیرید تا یک نوبت مراجعه برای ترمیم ابزار بگیرید.

وسیع‌کننده کام

 از وسیع‌کننده کام همانطور که از نامش پیداست برای عریض کردن فک بالا استفاده می‌کنند تا دهان بالایی و پایینی بهتر بتوانند روی هم چفت شوند. استخوان بالا یا فک بالا از دو استخوان تشکیل شده که در میان آن دو یک درز وجود دارد. این درز تا اواسط دوران نوجوانی جوش نمی‌خورد. وسیع کننده‌های کام به دندان‌های آسیای ردیف بالا چسبانده شده و باید یک بار در روز، یک روز در میان برگردانده شوند تا وسعت مورد نظر حاصل شود. در طی این فرآیند، ممکن است میان دو دندان جلوی فاصله‌ای ایجاد شود و فک بالا وسعت می‌یابند. این فاصله ایجاد شده میان دندان‌ها، معمولاً به وسیله ابزار ارتودنسی برطرف می‌شود. پس از رسیدن به وسعت مورد نظر باید چند ماه وسیع‌کننده کام در دهان باقی بماند تا استخوان در محل جدید جوش بخورد.

ریتینرها

هنگامی که دوره فعال به پایان رسید، بریس‌ها برداشته می‌شوند. قدم بعدی استفاده از وسیله‌ای به نام ریتینر(ریتینر) است. ریتینرها به منظور حفظ دندان‌ها در موقعیت جدیدشان استفاده می‌شوند تا وقتی که استخوان، لثه‌ها و عضلات به موقعیت جدید دندان‌ها عادت کنند. باید طبق تجویز پزشک از ریتینرها استفاده کنید، در غیر اینصورت ممکن است دندان‌ها به موقعیت اصلی خود بازگشته و مزیت استفاده از بریس‌ها از بین خواهد رفت. پزشک مشخص خواهد کرد که چه مدت باید از ریتینر استفاده کنید. این مدت برای هر بیمار متغیر است. شاید برخی افراد نیاز داشته باشند برای مدتی طولانی از ریتینر استفاده کنند تا حرکت دندان‌ها را از بین ببرند. در برخی موارد، حتی ممکن است برای همیشه از ریتینر استفاده شود. دوره استفاده از ریتینر بخشی مهم از دوره کلی درمان است و نباید از آن چشم پوشید! به یاد داشته باشید که باید ریتینر را در دهان خود بگذارید نه در جیب خود. ریتینرها وقتی به خوبی کار می‌کنند که طبق دستورالعمل پزشک از آن استفاده شود. نظافت ریتینر را نیز فراموش نکنید! پس از هر وعده غذایی، تمام بخش‌های ریتینر خود را با یک مسواک تمیز کرده و همچنین هنگام گرفتن ریتینر در دست مراقب آن باشید. ریتینرها به سادگی گم می‌شوند. اگر ریتینر خود را درآورده‌اید، همیشه آن را برای اطمینان بیشتر در یک محفظه مخصوص ریتینر نگهداری کنید.

ریتینرهای لینگوال باند شده

از ریتینر باند شده هنگامی استفاده می‌شود که پزشک بخواهد دندان‌های بیش از حد نامرتب و پیچ خورده را پس از آن که با ابزارهای ارتودنسی صاف و مرتب شدند، در وضعیت جدید خود نگاه دارد. این دندان‌های چرخیده تمایل دارند وقتی که بریس‌ها از دهان خارج شدند دوباره سریعاً به موقعیت سابق خود بازگردند. در این ریتینرها یک سیم بسیار نازک با چسب به پشت دندان‌های بالایی و پایینی متصل می‌شود. رعایت بهداشت دهانی مناسب ارتودنسی مثل نخ دندان کشیدن، برای تمیز نگاه داشتن این نواحی ضروری است. از مصرف برخی مواد غذایی  همچون هویج، کرفس، چوب شور و شکلات که می‌توانند لای دندان‌ها فرو روند، باید پرهیز کرد تا باعث شل شدن ریتینر نشوند. اگر ریتینر در یک یا بیش از یک نقطه از دندان‌ها جدا شد، لطفاً بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید تا پیش از آن که دندان‌ها شروع به حرکت کنند، ریتینر را مجدداً بچسبانند.