درمان نامرتبی و بی نظمی دندان ها بعلت اختلاف در اندازه فک و دندان

علاوه بر بحث زیبایی، دندان‌هایی که کج و  معوج شد‌ه‌اند یا در یک ردیف نیستند ، اگر درمان نشوند، می‌توانند در دراز مدت مشکلات جدی بوجود بیاورند. خوشبختانه هم برای بزرگسالان و هم کودکانی که دندان‌های کشیده شده دارند راه حل وجود دارد. با درمان کردن، بیماران می‌توانند از سلامت کامل دندان‌ها و لبخندی زیبا بهره‌مند شوند.

دندان‌های نامرتب و بی نظم چگونه هستند؟

به طور کلی دندان‌های نامرتب و بی نظم توسط دندانپزشکان یا ارتودنتیست‌ها طبقه‌بندی می‌شوند.

برخی از طبقه‌بندی‌های بزرگ عبارتند از:

عدم ردیف بودن جانبی دندان‌ها

به حالتی می‌گویند که دندان‌های عقبی بالایی موقع گاز گرفتن لای دندان‌های عقبی پایینی می‌افتند. این مدل بیشتر در افرادی که خروپف می‌کنند رواج دارد. دو نوع عدم ردیف بودن جانبی وجود دارد:

• عدم ردیف بودن جانبی جلویی
• عدم ردیف بودن جانبی عقبی( بیشتر در کسانی که از دهان تنفس می‌کنند رایج است)

دندان‌های جلویی بالا و پایین به هم نمی‌رسند و فاصله ایجاد می‌کنند، ولی دندان‌های عقبی لای همدیگر می‌افتند. این مدل بیشتر به سبب مکیدن انگشت شصت یا یک عادت کاری مرسوم‌تر است.

بدجفتی درجه ۲

حالتی است که دندان‌های پایینی خیلی دورتر پشت دندان‌های بالایی می‌افتند. یافته‌ها نشان می‌دهد که در افرادی که از دهان نفس می‌کشند رایج‌تر است..

علل رایج دندان‌های نامرتب و بی نظم شده

فاکتورهای زیر می‌توانند دلیل این مدل دندان باشند:

رشد آرواره

داشتن سقف دهان عریض کلید داشتن دندان‌های سالم  و رشد آرواره در کودکان است. عدم تعادل جمجمه‌ای می‌تواند جمجمه، فک، و مهره‌ها را در بربگیرد. رشد آرواره‌ی بالایی یا سقف دهان، فاکتور اصلی در جهت دادن به رشد این استخوان‌هاست.

استخوان آرواره یا فک بالایی

این قسمت محل دندان‌های بالایی، سقف دهان و مرز پایینتر قلمرو است( کاسه‌ی چشم). استخوان آرواره مرکز رشد صورت است. رشدش بوسیله‌ی تنفس کردن از راه بینی و چگونگی ایستادن زبان شکل می‌گیرد. نشانه‌های یک استخوان آرواره‌ی رشد نیافته عبارتند از:

• سقف دهان بلند، نازک و V شکل
• صورت باریک و بلند(از جلو)
• میانه‌ی صورت یا بینی فرورفته( از نگاه جانبی)
• چشم‌های خمیده و ناجور
• دندان‌های بالای نامرتب و بی نظم ( از سن ۷ سالگی)

سقف دهان باریک و فک بالا مسیر حرکت هوا از راه بینی را با دراز کردن حلق منحرف می‌کنندو سطح مسیر حرکت هوا از راه بینی را کاهش می‌دهند. این تغییرات یک فاکتور خطرناک برای ایست تنفسی هنگام خواب است. باریک شدن قوس دندانی در کودکان می‌تواند احتمال خروپف کردن و علائم ایست تنفسی هنگام خواب را افزایش دهد.

آرواره‌ی زیرین یا استخوان فک پایینی

این بخش محل زبان است و از طریق مفصل گیجگاهی(TMJ) به جمجمه متصل است. نشانه‌های یک آرواره‌ی زیرین رشد نیافته عبارتند از:

• فرورفتگی چانه
• خط آرواره‌ای گردتر
• عدم رشد کامل در آرواره‌های بالایی و پایینی
• داشتن نیمرخی با خط آرواره‌ای که رو به پایین چرخیده و به سمت بیرون عقب کشیده است.

انسداد مسیر هوای بینی

تنفس از راه بینی در داشتن آرواره‌ای مناسب و رشد دندان‌ها نقش اساسی دارد. شما در یک روز بین ۲۰٫۰۰۰ تا ۳۰٫۰۰۰ نفس می‌کشید. تنفس نرمال نیرویی ایجاد می‌کند که فک بالایی را پهن می‌کند.  اگر کودکی انسداد سینوسی شدید یا انسداد مسیر هوای بینی دارد، احتمالا عادت تنفس از راه دهان را پیدا می‌کند. فقط یک انسداد جزئی لازم است تا فشار به مسیر هوای بینی را افزایش دهد و کودک به تنفس از دهان روی بیاورد. علل انسداد مسیر هوای بینی و انسداد سینوسی شدید عبارتند از:

• عفونت‌های سینوسی
• بزرگ شدن مخروط‌های بینی
• انحراف پره بینی
• لوزه‌ و غده‌های ورم کرده
• عفونت‌های تنفسی شدید
• آلرژی‌ها
• بیرون افتادن زبان در هنگام خواب

مراجعه به یک جراح گوش و حلق و بینی جهت ارزیابی تنفس از راه بینی بخش مهمی از رشد ظاهری عادی یک کودک است.

ناجور قرارگرفتن زبان

زمانی که زبان درست قرار گرفته باشد، باید زبان را بالا و در مجاور سقف دهان ببینید. نوک و عقب زبان باید از بالا به سقف دهان چسبیده باشد. این حالت همه‌ی ماهیچه‌هایی که به آرواره ، ستون جمجمه، ستون فقرات و گلو متصل هستند را فعال می‌کند.

حالت زبان پایین و رو به جلو مشخص می‌کند که زبان کودکتان به درستی به سقف دهان نچسبیده است.

بلعیدن غلط با فشار به عضلات صورت

در زمان بلعیدن درست، زبان باید یک حرکت موج‌گونه در امتداد سقف دهان داشته باشد. حرکت یک نیروی عرضی، رو به جلو رو به بالا ایجاد می‌کند که فک بالایی را عریض می‌کند. کودک باید در هنگام خوردن، بلعیدن، و استراحت، ستون فقرات صاف، لب‌های بسته و تنفس از راه بینی داشته باشد. بلعیدن عادی فرزندتان را زیر نظر بگیرید. آیا می‌توانند غذا را راحت با دندان‌هایشان قورت دهند؟ اگر برایشان راحت نیست، به احتمال زیاد  به نوعی عمل بلع نادرست مبتلا هستند.

اشکال در بلعیدن غذا یا عمل بلع نادرست

رایج‌ترین نوع بلعیدن نادرست ، بلعیدن با فشار زبان است. به این صورت که هنگام بلعیدن زبان به جای اینکه در مجاورت سقف دهان باشد، به جلو و بین دندان‌ها می‌آید. نشانه‌های داشتن بلع نادرست در کودکتان عبارتند از:

• دندان‌های جلویی به دلیل قرار گرفتن زبان بین آن‌ها از هم فاصله گرفته‌اند.
• هنگام استراحت لب‌ها کاملا بسته نیستند
•  برای جبران ماهیچه‌های گونه و چانه به کار گرفته می‌شوند که  در مجاورت دندان‌ها کار می‌کنند. این جریان یک فشار انقباضی به صورت و سقف دهان می‌آورد.
• گونه‌های گوشتالو. ماهیچه‌ی لپ- دسته‌ای از ماهیچه‌های صورت که شامل لب‌ها و گونه‌هایتان است- ممکن است به خاطر بلعیدن نادرست، بیش از حد رشد کند. که در نتیجه گونه‌های گوشتالو پدید می‌آیند.

بدفرم قرار گرفتن لب‌ها

هنگام استراحت ماهیچه‌های صورت باید لب‌های کودکتان را ببندند. اگر چنین نمی‌شود، اغلب به خاطر قرار گرفتن زبان در پایین و جلو است. نشانه‌های درست قرار نگرفتن لب‌ها عبارتند از:

• لب پایینی نسبت به لب بالایی بیشتر حالت شل شدگی دارد. لب پایین شل شده که عدم هماهنگی کافی عضله دارد، فرو رفته به نظر می‌آید و می‌تواند رو به جلو قرار گیرد.
• در هنگامی که لب‌ها با هم تماس پیدا می‌کنند،کشش ماهیچه‌ای در بالای گونه یا ماهیچه‌های لب پایینی مشاهده می‌شود. خواهید دید که ماهیچه‌های پوست که به صورت افقی  بالای ماهیچه‌های لب پایینی قرارگرفته‌اند، گود می‌افتند. این ماهیچه‌ها، زیر گوشه‌های لب پایینی قرار دارند، به سمت پایین نزدیک ناحیه‌ی چانه امتداد می‌یابند. در مقابل، حالت عادی لب‌های بسته باید بدون هیچ نیرویی از  ناحیه‌‌ی فعالیت ماهیچه‌های لب پایینی باشد.

حرکات دهانی

مکیدن‌های غیر غذایی مشخص و حرکات دهانی می‌توانند نشانه‌ی رشد معیوب دهان باشند.

• میکدن انگشت شصت و طرز جویدن
• پستونک‌ها

بسیاری از والدین  می‌پرسند که آیا پستونک‌ها دندان‌های کودکانشان را نامرتب و بی نظم می‌کنند یا خیر. جواب این است: بلی.  پستونک‌ها می‌توانند سبب فاصله‌ی دندان‌ها هنگام گاز گرفتن بشوند. ولی خبر خوب این است که زمان زیادی برای اصلاح حرکات دهانی در کودکان وجود دارد.

اهمیت درمان دندان های بهم ریخته ونامرتب

شلوغی دندان ها می بایست درمان شود و رفع فاصله بین دندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است،  زیرا این شرایط می تواند باعث مشاهده مشکلات زیر برای فرد مبتلا گردد:

• ایجاد مشکلات زیاد در ارتباط با تمیز کردن مناسب سطح تمام دندان ها در دهان
• افزایش احتمال ایجاد پوسیدگی دندان (به خاطر عدم امکان تمیز کردن مناسب دندان ها)
• افزایش احتمال ابتلا به بیمار لثه (به خاطر عدم امکان تمیز کردن مناسب دندان ها)
• ایجاد طرح لبخند زشت
• از دست دادن عملکرد مناسب دندان ها در اثر عدمدرمان فاصله بین دندان ها

رفع نامرتبی دندان ها با ارتودنسی

بزرگ کردن قوس دندان ها، تغییر شکل دندان ها، و کشیدن دندان ها بصورت  انتخابی می تواند برای ایجاد فضای بیشتر برای رشد دندان ها در دهان و  بستن فاصله بین دندان ها مورد استفاده قرار گیرد. پس از ایجاد فضای کافی، می توان از بریس برای هماهنگ کردن مناسب تر، ردیف کردن و مرتب کردن دندان ها با یکدیگر، بستن فاصله بین دندان‌ها و به تاخیر انداختن نامرتب شدن مجدد دندان ها استفاده کرد. اصلاح شلوغی، بی نظمی، نامرتبی دندان و به هم ریختگی دندان ها می تواند در بهبود سلامت دهان تاثیر مناسب داشته باشد.

دندان ارتودنسی شده با بریس شفاف روشی تقریباً نامرئی برای مرتب کردن دندان‌ها و دست یافتن به لبخندی که همیشه آرزوی آن را داشته‌اید، است. با استفاده از تکنولوژی تصویرسازی کامپیوتری، کل برنامه‌ی درمانی شما با ارتودنسی نامریی دندان بر اساس تجویز دندانپزشک، از وضعیت اولیه‌ی دندان‌ها تا وضعیت نهایی مورد نظر نشان داده می‌شود. سپس مجموعه‌ای از بریس‌ها برای دندان‌های شما بصورت سفارشی ساخته شده تا آنها را کم‌کم حرکت دهد. هر بریس قبل از تعویض شدن با سری جدید به مدت دو هفته استفاده می‌شود، تا به تدریج به سمت موقعیت نهایی پیش‌بینی شده حرکت نماید. زمان درمان ارتودنسی نامرئی دندان توسط پزشک و بر اساس نیازهای خاص شما، تعیین می‌گردد. در این روش از پلاک هایی بی رنگ جهت اصلاح نامرتبی دندان ها استفاده می شود. در اصل این روش تعدادی پلاک بی رنگ که توسط نرم افزارهایی بسیار دقیق طراحی و ساخته شده اند به بیمار داده می شود که هرکدام را به مدت ۱۰ روز تا دو هفته استفاده می کند تا نتیجه لازم و نهایی در بیمار ایجاد گردد.  هزینه ارتودنسی نامرئی به نسبت دیگر روش های ارتودنسی بالاتر می باشد . اصطلاح «لینگوال» به معنی زبان است. بریس های ارتودنسی زبانی (که تحت عنوان بریس های نامرئی نیز شناخته می شوند) به سطوح داخل دندان ها که در کنار زبان قرار دارند، متصل می شوند. بریس ها در  ارتودنسی زبانی بطور خاص از خارج و از فاصله نزدیک قابل مشاهده نیستند.

انتظارات در طول فرآیند درمان ارتودنسی

متخصصان بیان می کنند که سن می تواند تاثیر بسزایی بر فرآیند درمان نامرتب بودن دندان ها با ردیف کردن و همچنین صاف کردن دندان ها داشته باشد. در مواردی که شلوغی، نامرتبی، بی نظمی و به هم ریختگی دندان ها در کودکان مشاهده شود، می توان از بریس ها پس از افتادن دندان های شیری استفاده کرد. به این ترتیب با استفاده از ابزارهای خاص، بریس ها ، پلاک متحرک ارتودنسی  و سایر لوازم ارتودنسی می توان موقعیت دندان های باقیمانده در دهان را به منظور ایجاد فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی اصلاح کرد. قیمت ارتودنسی متحرک با توجه به امکان انتخاب از بین بریس‌های متفاوت و طرح‌های درمانی منحصر به فرد برای هر بیمار به مورد خاص هر فرد بستگی دارد.

در افراد بزرگسال، روش های درمان ردیف کردن دندان و درمان فاصله بین دندانها و صاف کردن آن ها به علت اینکه دندان های دائمی قبلاً فرآیند رشد خود را کامل کرده اند، متفاوت می باشند. در این حالت می توان شکل قوس دندان ها را با استفاده از بریس ها تغییر داد یا در مواردی که مشکل جدی باشد، در ابتدا احتمالاً لازم است یکی از دندان ها به منظور ایجاد هماهنگی بیشتر در سایر دندان ها کشیده شود. ارتودنسی دیمون(لینک) بریس های تنظیم شونده‌ای هستند که مشابه بریس‌های فلزی عمل می‌کنند. این بریس‌ها طوری طراحی شده‌اند که به راحتی و سادگی می‌توان آنها را تمیز نگه داشت. بدون نوارهای لاستیکی که باعث جذب و تجمع پلاک‌ها می‌شوند، با وجود بریس‌های دیمون می‌توان بهداشت دهان و دندان را به راحتی در طول دوره درمان رعایت کرد.

چه سنی برای مراجعه به ارتودنتیست مناسب است؟

در حال حاضر انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا توصیه می‌کنند که کودکان باید در سن هفت سالگی به ارتودنتیست مراجعه کنند. ولی مشکل اینجاست: علل دندان‌های نامرتب و بی نظم  معمولا خیلی قبل‌تر از هفت سالگی آغاز می‌گردد.رشد آرواره‌ی کودک در ۷ سالگی به مراحل پایانی می‌رسد. علت دندان‌های نامرتب و بی نظم می‌تواند ریشه در مسائل رشدی از ابتدای تولد داشته باشد و یا حتی قبل‌تر! در حال حاضر دندانپزشکی کاربردی می‌تواند به شناسایی و نشان دادن این علل کمک کند.

درمان کاربردی عضلات و ماهیچه‌شناسی عضلات صورت دو رشته‌ای هستند که به اصلاح مشکلات کودکان مربوط هستند.  ولی اگر بدانید دنبال چه بگردید شایدحداقل بتوانید برخی از مشکلات دندانی کودکتان را خودتان شناسایی کنید.

صاف‌کردن دندان‌ها بدون بریس‌ها

برای بیمارانی که می‌خواهند از ارتودنسی پرهیز کنند، پزشکان پیشنهادهایی نظیر روکش‌های دندانی زیبایی، روکش‌های لعابی و تاج‌های دندان می‌دهند.

روکش‌های دندانی

روکش‌های دندانی زیبایی، یک عمل ساده است که در یک جلسه‌ی ویزیت انجام می‌گیرد. پزشک یک صمغ رنگ‌شده‌ی مرکب سازگار با بافت‌های دهانی را مستقیما روی دندان می‌می‌گذارد. مواد مرکب به شکل و فرم مناسب طراحی شده‌، سپس با یک نور خاص به روی دندان روکش می‌شوند. هیچ آمادگی قبلی‌ای برای عمل روکش دندان نیاز نیست.

روکش‌های لعابی

روکش‌های لعابی(لامینیت) روش خوبی برای صاف کردن دندان‌ها بدون استفاده از ارتودنسی است. ساخته شده از مواد سرامیکی نیمه شفاف بسیار نازک، لمینیت‌ها ظرافت بالا و ظاهری طبیعی دارند. روکش‌های لعابی  جلو و کناره‌های دندان‌ها را می‌پوشانند و می‌توانند برای بقیه‌ی موارد مربوط به زیبایی نظیر فاصله‌ی بین دندان‌ها ی یا دندان‌های تغییر رنگ داده شده استفاده شوند.

تاج‌های دندان

تاج دندان یک کلاهک دندان شکل است که روی دندان بد شکل یا نامرتب و بی نظم قرار داده می‌شود. مثل روکش‌های لعابی ، تاج‌های دندان علاوه بر جلو وکنار کل دندان را می‌پوشاند. تاج‌های دندان همینطور برای درمان دندان‌هایی که خیلی بد آسیب دیده‌اند،کج شده‌اند یا از پوسیدگی رنج می‌برند، به کار می‌روند.