انواع ارتودنسی متحرک در دندانپزشکی برای رفع ناهنجاری‌های دندان

از ارتودنسی متحرک برای حرکت دندانها، نگه داشتن دندانها در محل خود، تأثیر بر رشد فک و همچنین تأثیر بر رویش دندان استفاده می‌شود. معمولاً ارتودنسی متحرک همراه با ارتودنسی ثابت به کار گرفته می‌شود. ارتودنسی متحرک نمی‌تواند تمامی مشکلات ارتودنسی  را درمان کند. برای تشخیص عارضه‌هایی که با ارتودنسی متحرک قابل درمان هستند به تجربه و مهارت نیاز است. با توجه به اینکه بیمار می‌تواند به راحتی ابزار ارتودنسی را خارج کند، به کیفیت بالا برای دستیابی به نتیجه مناسب نیاز است.

کاربرد بریس‌های متحرک

بریس‌های متحرک مانند ردیف‌کننده‌های (الاینر) دندانی برای درمان مشکلات خفیف تا متوسط مربوط به تراز و ردیف بودن دندان‌ها استفاده می‌شوند؛ از جمله:

• دندان‌های به هم ریخته
• فاصله بین دندان‌ها
• آندربایت (در این حالت دندان‌های پایینی جلوتر از دندان‌های فوقانی قرار می‌گیرند)
• کاهش اُوربایت ( که باعث بهبود ظاهری نیمرخ بیمار می‌شود)
• کمک به رویش دندان
• حرکت دادن دندان‌ها به محل مورد نیاز

انواع ارتودنسی

انواع مختلف بریس متحرک به شرح زیر می‌باشند:

ریتینر (نگهدارنده) فضای بین دندانی

هر دندان شیری به عنوان نگهدارنده فضا برای دندان دائمی عمل می‌کند. چنانچه به علت حفره و کرم‌خوردگی، التهاب یا سانحه دندان شیری خود را زودهنگام از دست داده‌اید، بایستی از جایگزین برای این دندان استفاده کنید. این نوع بریس، متحرک بوده و تنها در شب استفاده می‌شود. ریتینرِ فضای بین دندانی، فاصله مورد نیاز برای دندان دائمی را باز نگه می‌دارد. بیمار به هیچ‌گونه دوره درمانی فعال نیاز یا اصلاح و ترمیم فک نیاز ندارد.

پلیت فعال

پلیت فعال نوعی ابزار ارتودنسی متحرک است که دارای فنر برای حرکت دندان و یا دارای پیچ جهت افزایش طول فک می‌باشد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، استفاده برای حداقل ۱۶ ساعت در روز توصیه می‌شود. برای حرکت دادن پیچها، بیمار می‌تواند از دو جهت استفاده کند : یک جهت مستقیم و یک جهت مایل. فنرها بوسیله کارکنان دندانپزشکی فعال می‌شوند.

بایت جامپر

بایت‌جامپر یک ابزار عملکردی ارتودنسی است و بوسیله کنترل رشد اجزاء فک و تنظیم عملکرد زبان، جویدن و لبها عمل می‌کند. بایت جامپر دارای دو میله جهت حرکت فک پایین به سمت جلو و همچنین دارای پیچ برای کشش هر دو فک می‌باشد. معمولاً تنها پیچهای فک فوقانی بایستی متصل شوند.

اکتیویتور (فعال‌ساز)

اکتیویتور یک ابزار عملکردی ارتودنسی است که بوسیله کنترل رشد اجزاء فک و تنظیم عملکرد زبان، جویدن و لب‌ها عمل می‌کند. این ابزار شامل اکتیویتور ارتجاع‌پذیر باز، بایونیتور و اکتیویتور برلاینر می‌باشد.

ابزار ارتودنسی عملکردی فرانکل

فرانکل یک ابزار عملکردی ارتودنسی است که بوسیله کنترل رشد اجزاء فک و تنظیم عملکرد زبان، جویدن و لبها عمل می‌کند. در نگاه اول این ابزار نسبتاً بزرگ به نظر می‌رسد، ولی در واقع استفاده از آن بسیار راحت می‌باشد زیرا که حرکت زبان با استفاده از این ابزار محدود نمی‌شود.

ابزار ارتودنسی و بریس نگهدارنده

این ابزار ارتودنسی پس از درمان فعال ارتودونسی و برای محافظت از دندان و موقعیت فک استفاده می‌شود. گیره‌های نگهدارنده معمولاً تنها در شب استفاده می‌شوند. با توجه به این که دندان‌ها در تمام طول زندگی تغییر موقعیت می‌دهند، گیره‌های نگهدارنده نیز بایستی در تمام اوقات استفاده شوند. در مورد بزرگسالان، استفاده هر چند وقت یکبار از این ابزار ارتودنسی (۲ شب در هر هفته) کافی می‌باشد.

آیا استفاده از بریس متحرک دردناک می‌باشد؟

در ۴ تا ۵ روز اول استفاده از بریس متحرک، و در زمان تنظیم این بریس در یک یا دو روز اول، امکان دارد درد مختصری در دهان احساس شود. ممکن است دندان‌ها کمی دردناک شده و یا امکان دارد قسمتی از بریس به لثه‌ها، لب یا زبان مالیده شوند. همچنین ممکن است مقدار بزاق افزایش یافته و گفتار نیز کمی دچار مشکل شود. این حالت طبیعی می‌باشد و شما به استفاده از بریس عادت کرده و گفتار نیز به حالت عادی بر خواهد گشت. برای بهبود گفتار می‌توانید در هنگام استفاده از بریس، خواندن با صدای بلند را تمرین کنید.

در طول چند روز اول در حد امکان بریس را استفاده کنید. در صورتیکه برای مدت طولانی از بریس استفاده نکنید، مجدداً بایستی به استفاده از آن عادت کنید. در صورت لزوم می‌توانید مُسکنهای خفیفی مانند داروهای مربوط به سردرد مصرف کنید. در مورد مقدار مصرف، به دستور مصرف روی بسته دارو توجه کنید. دندانپزشک می‌تواند برای شما موم ارتودونسی تجویز کند. در صورتیکه قسمتی از ریتینر لب‌ها یا گونه شما را اذیت می‌کند، مقداری موم را به اندازه یک لوبیا بین انگشتان لوله کرده و آن را به آرامی روی بخش از ریتینر که دهان شما را اذیت می‌کند قرار دهید. این مقدار موم، لب یا گونه شما را از اجزای ریتینر دور نگه می‌دارد. چنانچه پس از چند روز اول همچنان درد وجود داشته باشد، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا هرچه سریعتر بریس متحرک تنظیم شود. توجه کنید که نبایستی تا وقت ملاقات بعدی صبر کنید زیرا که ممکن است زمان دوره درمان طولانی شود.

آیا بریس متحرک بایستی در تمام اوقات استفاده شود؟

بله. عامل موفقیت‌آمیز بودن درمان ارتودنسی، استفاده مداوم از بریس است. در هر زمان و هر مکان بایستی از بریس‌ها استفاده کنید. فقط در موارد زیر می‌توانید بریس را خارج کنید:

• خوردن وعده‌های اصلی غذا
• مسواک زدن
• در زمان ورزش‌های پرتحرک یا کلاسهای تربیت بدنی (در این موارد بایستی از محافظ دهان استفاده کنید).
• در زمان نوازندگی سازهای بادی
• شنا

تنها برای مدت زمان کوتاه در موارد ذکر شده می‌توانید بریس را خارج کنید. در زمانی که از بریس استفاده نمی‌کنید، آن را در جعبه محافظ محکم قرار داده تا از آسیب یا گم شدن بریس جلوگیری شود.

نحوه مراقبت از بریس متحرک

بریس را هیچگاه خارج از جعبه محافظش قرار ندهید. همچنین بریس را در داخل جیب یا کیف نگذارید. هیچگاه بریس را در دستمال کاغذی قرار ندهید. برای اجتناب از آسیب‌دیدگی یا گم شدن، همیشه بریس را در جعبه محافظش بگذارید. برای تمیز نگاه داشتن بریس متحرک هنگام مسواک زدن دندان‌های خود، با مسواک و خمیر دندان بریس را نیز تمیز کنید. همچنین می‌توانید قرصهای مخصوص شستشوی بریس را از داروخانه تهیه کنید. همیشه طبق دستور متخصص ارتودنسی، بریس را استفاده یا آن را خارج کنید. هیچگاه با زبان خود بریس را حرکت ندهید. این کار می‌تواند به دندان‌ها یا بریس آسیب رسانده و همچنین برای اطرافیان نیز ناخوشایند می‌باشد.

سؤالات متداول

سوالاتی که در مورد بریسهای متحرک ممکن است برای شما پیش آید در این قسمت پاسخ داده شده است:

آیا دندان‎ها را بایستی به صورت عادی مسواک زد؟

بایستی دندان‎ها را به طور کامل پس از هر وعده غذایی مسواک زد. همیشه یک مسواک مسافرتی با خود همراه داشته باشید تا در مدرسه یا سر کار پس از نهار دندان‌های خود را مسواک بزنید. شب‌ها پس از مسواک از دهانشویه فلوراید یا از مسواک همراه با ژل فلوراید استفاده کنید.

تا چه مدتی باید از بریس متحرک استفاده کرد؟

درمان با بریس متحرک معمولاً بین ۴ تا ۱۲ ماه زمان می‌برد. شما بایستی به طور منظم برای معاینه دندان‌های خود جهت تنظیم بریس و بررسی میزان حرکت دندان‌های خود به دندانپزشک مراجعه کنید.

علت عدم استفاده از بریس ثابت؟

انواع مختلف بریس کاربردهای متفاوتی دارند. متخصص ارتودنسی مشکلات دهان و دندان شما را بررسی کرده تا بتواند بهترین برنامه درمانی را جهت دستیابی به بهترین نتیجه برای شما تنظیم و طراحی کند. به همین جهت برای ایجاد تغییرات خاص گاهی از بریسهای متحرک استفاده می‌شود و ممکن است بریس‌های ثابت نتوانند نتیجه دلخواه را به ارائه دهند. بیشتر اوقات (نه همیشه) از ارتودنسی ثابت پس از ارتودنسی متحرک استفاده می‌شود.

آیا همچنان نیازی به مراجعه مرتب به دندانپزشک می‌باشد؟

صرف نظر از نوع درمان ارتودنسی، شما همیشه بایستی در فواصل شش ماهه برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید.

در صورت آسیب‌دیدگی یا گم شدن بریس چه اقدامی باید انجام شود؟

در این صورت بایستی سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. به این منظور تا زمان ملاقات بعدی منتظر نمانید زیرا امکان دارد درمان آهسته صورت بگیرد یا ممکن است منجر به حرکت ناخواسته دندان‌ها شود. گاهی اوقات امکان دارد بریس در غیاب بیمار مجدد ساخته شده یا در صورتیکه شخص دیگری بریس آسیب‌دیده را بازگرداند امکان تعمیر این بریس وجود دارد. برای جایگزین کردن بریسی که بسیار آسیب دیده باشد یا گم شده باشد، هزینه‌ای در نظر گرفته خواهد شد. در صورتیکه بریس به طور مرتب آسیب ببیند یا گم شود، پیشرفتی حاصل نخواهد شد و امکان دارد درمان متوقف شود.

چه نو ع بریسی برای شما مناسب است؟

 پاسخ به این سؤال بستگی به اولویت و سلیقه شخصی، نحوه زندگی و هزینه بریس دارد. برخی از افراد استفاده از ارتودنسی ثابت را ترجیح می‌دهند، زیرا که به ظاهر خود و نحوه خندیدن اهمیتی نمی‌دهند و به استفاده از بریس ثابت بیشتر متمایل هستند. البته بیشتر بزرگسالان ترجیح می‌دهند که از الاینر (ردیف‌کننده) شفاف استفاده کنند، زیرا می‌توانند این الاینرها را در موقعیتهای خاص خارج کرده و همچنین در مواردی مانند عکس گرفتن دارای اعتماد به نفس بیشتری هستند. افراد دیگری هم هستند که ترجیح می‌دهند که از درمانی سریع و با حداقل درد استفاده کنند و درنتیجه به استفاده از الاینر روی می‌آورند. برخی از کلینیکها برای اطلاع شما از هزینه  مشاوره رایگان انجام داده و برخی دیگر برای این کار هزینه‌ای از شما دریافت می‌کنند.

آیا کودکان نیز می‌توانند از بریس متحرک استفاده کنند؟

 در حالیکه درمان ارتودنسی برای کودکان بین سنین ۸ تا ۱۴ سال توصیه می‌شود، بریسهای متحرک زمانی استفاده می‌شوند که کودک هنوز دارای دندان‌های شیری باشد. این بریسها با توجه به نوع طراحی‌شان، برای جلوگیری یا هدایت رشد دندان جهت بهبود رشد اجزاء فک یا فکی که هنوز کامل رشد نکرده یا برای کنترل فکی که بیش از حد رشد کرده باشد استفاده می‌شوند.